De lengte van een vers

Wat is de lengte van een vers? Niet het aantal woorden of het aantal karakters. Het gaat om het aantal lettergrepen. Het gedicht ‘hoe lang moeten verzen wezen’ bestaat uit 7 verzen met een lengte variërend van 4 tot 24 lettergrepen.

Gemiddelde waarde

De overheid zou zeggen dat de regels van dit gedicht gemiddeld allemaal even lang zijn, namelijk 10 lettergrepen, en daar beleid op maken. Zij verzamelt informatie en berekent kengetallen uitgedrukt in termen van gemiddelden per bevolkingseenheid of per geografisch gebied enz. Bijvoorbeeld het gemiddelde opleidingsniveau in een stad of wijk. Of het gemiddelde aantal kinderen per gezin. Of de gemiddelde afstand tot de dichtsbijzijnde bushalte of brievenbus.

Standaarddeviatie

Wiskundigen beschouwen bij voorkeur ook de standaarddeviatie naast alleen het gemiddelde. De standaarddeviatie is een gewogen maat voor de spreiding van de waarden, waarbij grotere verschillen ten opzichte van het gemiddelde zwaarder meetellen.

In dit gedicht is de gemiddelde waarde, zoals gezegd, 10 lettergrepen per regel. De standaarddeviatie is 6,3 lettergrepen en dat is veel ten opzichte van 10. Dit geeft aan dat de lengtes van de verzen onderling flink verschillen.

Men kan een andere regelafbreking kiezen, bijvoorbeeld:

vroeger is mij onderwezen
dat de verzen in een goed gedicht
van circa ongeveer dezelfde lengte
moeten wezen echter deze regel
van invariante-lengte-verzen
is een wet van Meden noch van Perzen
maar betreft een onbewezen hypothese

Er zijn nog steeds 7 regels met nog steeds gemiddeld 10 lettergrepen per regel, maar de verdeling van het aantal lettergrepen per regel is nu 8, 9, 11, 10, 10, 10 en 12. Hiermee is de standaarddeviatie (spreiding) is afgenomen tot 1,2 lettergrepen. Deze kleine waarde van de spreiding geeft aan dat de lengtes van de afzonderlijke verzen dicht bij elkaar liggen en dus ook dicht bij de gemiddelde waarde.

Wordt het gedicht als volgt in 3 regels herschreven:

dat de verzen in een goed gedicht van circa ongeveer dezelfde lengte moeten wezen
is mij vroeger onderwezen echter deze regel van invariante-lengte-verzen
is een wet van Meden noch van Perzen maar betreft een onbewezen hypothese

dan hebben de regels gemiddeld 23,3 lettergrepen. De standaarddeviatie is nu 0,9 en dat is heel weinig ten opzichte van 23,3.

Wet van Meden en van Perzen

De uitdrukking “wet van Meden en Perzen” staat op twee plaatsen in de Bijbel. In Esther 1:19 en in Daniel 6:9, 6:13 en 6:16.

Het verhaal in Esther 1 speelt in Perzië onder het bewind van koning Ahasveros (= Xerxes I). Hierin wordt beschreven dat als de Perzische koning iets schriftelijk in de wetten van Medië en Perzië vastlegt, het niet herroepen kan worden. (Overigens wordt ook in Esther 8:8 gesproken over wetten die niet gewijzigd kunnen worden. Een impliciete verwijzing naar de wetten van Meden en Perzen.)

Het verhaal in Daniël 6 speelt zich af kort nadat Babylonië, waar Daniël in ballingschap verbleef, veroverd was en toegevoegd werd aan het rijk der Meden en Perzen. Al snel kwam Daniël aan het hof van de koning Darius van Medië te werken. Ook hier staat dat wetten van de Meden en de Perzen niet veranderd kunnen worden. (Overigens worden zowel Daniël als Darius de Mediër als fictieve personages beschouwd.)

Het niet kunnen herroepen van een wet is een wat kinderlijk concept. De koning of zijn opvolger zou toch weer een nieuw besluit kunnen vastleggen, waarin het vorige herroepen wordt. Zelfs een wet van Meden en Perzen is door mensen gemaakt. Het is immers geen E = mc², F = m × a  of andere natuurwet.

Hypothese

In de wetenschap is een hypothese een stelling die (nog) niet bewezen is. Maar een hypothese komt niet zo maar uit de lucht vallen. Men heeft al aanwijzingen dat de hypothese waar zou kunnen zijn. Door middel van onderzoek kan men proberen de hypothese te bewijzen. Of te ontkrachten, natuurlijk. De hypothese moet ook kloppen met de resultaten van experimenten. Vindt men in een experiment een uitkomst die strijdig is met de hypothese, dan moet de hypothese worden aangepast of in zijn geheel worden verworpen. Ook een verworpen hypothese helpt de wetenschap verder. Daarmee is weer een mogelijke onderzoeksroute afgesneden, zodat er beter zicht komt op de overblijvende routes.