Leidse Weer- en Sterrekundige Kring (LWSK)

De LWSK is een vereniging van amateurs die geïnteresseerd zijn in sterrenkunde en het weer en klimaat. De LWSK organiseert boeiende lezingen, cursussen, werkgroepen en excursies. De bijeenkomsten zijn op de Oude Sterrewacht in Leiden. Natuurlijk zijn ze nu voorlopig on-line. Zie verder lwsk.nl.

Albert Einstein

In 1911 bezoekt Einstein Leiden voor het eerst. Hij raakt bevriend met Lorentz, De Sitter, Kamerlingh Onnes en bovenal met Ehrenfest. In 1920 wordt hij benoemd tot bijzonder hoogleraar en verblijft hij jaarlijks een maand in Leiden om colleges te geven. Hierbij komt hij regelmatig op de Oude Sterrewacht. De (lig)stoel van waaruit Einstein door de telescoop waarnam, staat er nog steeds.

Relativiteit

Over het woord relativiteit bestaat veel verwarring en het begrip wordt vaak verkeerd gebruikt. Met de uitdrukking “Alles is relatief” wil men aangeven dat alles onzeker is. (En natuurljk vooral wat een ander in een discussie in te brengen heeft.) Als in de natuurkunde iets “relatief” genoemd wordt, betekent dat, dat de betreffende grootheid alleen berekend kan worden in relatie tot iets anders. Maar die berekening is wel exact. Daar is niets onzekers aan.

Galileo Galilei

Galileo Galilei was de eerste die een principe van relativiteit formuleerde. Op een schip dat met constante snelheid vaart, is het niet te bepalen (ook niet met experimenten) wat de absolute snelheid zou zijn. Men kan de snelheid bepalen ten opzichte van het water, ten opzichte van de kust of ten opzichte van een andere boot. Maar deze snelheid is dus altijd relatief. Dit is een principe van relativiteit. Men kan alleen de snelheid van een voorwerp bepalen ten opzichte van een ander voorwerp. Er bestaat geen absoluut stilstaand punt, waarmee je je absolute snelheid zou kunnen bepalen.

Galilei steunde het nieuwe wereldbeeld van Copernicus dat de aarde om de zon draait en ook nog om haar eigen as. De tegenwerping in die tijd was dat men niets van deze bewegingen voelde. Om dit te verklaren had Galilei het principe van relativiteit nodig.

Galilei: Bewegingswetten zijn hetzelfde

Een consequentie van het relativiteitsprincipe van Galilei is, dat de bewegingswetten in alle eenparig bewegende systemen (dat wil zeggen die niet versneld of vertraagd worden) met dezelfde vergelijkingen geformuleerd worden.

Het is daarom voor waarnemers in verschillende stelsels onmogelijk om aan de hand van de natuurwetten te bepalen wie van beiden een absolute beweging uitvoert of mogelijk stilstaat. Dit heeft als direct gevolg dat er alleen relatieve en geen absolute snelheden bestaan.

Einstein: Alle natuurwetten zijn hetzelfde

Het relativiteitsprincipe van Einstein is veel uitgebreider en zegt, dat elke natuurkundige wet en elke fundamentele natuurconstante hetzelfde is voor alle niet-versnellende waarnemers. In het bijzonder is de lichtsnelheid voor alle waarnemers gelijk. Daarom helpt ook de meting van de lichtsnelheid niet om vast te stellen of je boot, trein of raket beweegt of stilstaat.

Autobiografisch

Het gedicht is autobiografisch. De betreffende lezing over de relativiteitstheorie werd op 20 mei 1997 gegeven door Ed Elve.

Sonnet

Het gedicht is een sonnet. Een sonnet bestaat uit 14 regels verdeeld over een octaaf (twee strofen van vier regels) en een sextet (twee strofen van drie regels of drie strofen van twee regels) met een inhoudelijke wending tussen octaaf en sextet. Binnen het octaaf rijmen de regels op elkaar. Zo ook binnen het sextet. Maar er bestaan veel variaties; de sonnetregels zijn geen wetten van Meden en Perzen.

Vaak gaan sonnetten over de liefde. In poëzie voor bèta’s wordt daarop geen uitzondering gemaakt.